Een drijvende terminal in de Noord-Duitse haven van Brunsbüttel heeft woensdag de eerste lading vloeibaar aardgas uit de Verenigde Arabische Emiraten in ontvangst genomen.
Andere tankers met gefrackt Amerikaans gas zijn al in Duitsland geland, in een beweging die klimaatactivisten hebben beschreven als een grote tegenslag in de poging om de opwarming van de aarde te beperken.
LNG moet de verloren Russische gasvoorraden compenseren met vier nieuwe terminals die alleen al in Duitsland online komen. Maar hoewel het wordt aangeprezen als een oplossing voor de korte termijn, vrezen velen dat het gas er voor de lange termijn is, aangezien de EU de grootste LNG-importeur ter wereld wordt.
Met LNG dat volgens één schatting bijna 10 keer meer uitstoot veroorzaakt dan gas via leidingen, zal de snelle expansie waarschijnlijk de klimaatdoelstellingen in gevaar brengen, zeggen klimaatonderzoekers, die ook de beweringen verwerpen dat de meeste LNG-infrastructuur geschikt is voor groene waterstof in de toekomst.
En hoewel de invoer van LNG de sleutel is tot het REPowerEU-energieplan van de Europese Unie, zeggen analisten ze zullen pas na 2024 verlichting bieden van het huidige Russische gastekort.
Maar om de potentiële klimaatrisico’s van LNG te begrijpen, hoe wordt het precies vloeibaar gemaakt, getransporteerd en gedistribueerd?
Wat is vloeibaar aardgas?
LNG is aardgas dat door intense afkoeling tot ongeveer -161 graden Celsius (-259 Fahrenheit) vloeibaar wordt gemaakt (liquefactie). Dit vloeibare gas is 600 keer kleiner dan het oorspronkelijke volume en weegt de helft van water.
De gecomprimeerde fossiele brandstof, die bijna volledig uit methaan bestaat – een krachtig broeikasgas – kan per schip over de hele wereld worden vervoerd. Na aankomst op de bestemming wordt de lading hervergast in een drijvende terminal en via pijpleidingen herverdeeld.
Maar ondanks het exportpotentieel van LNG, hebben de hoge kosten van het vloeibaar maken en de productie van LNG de markt beperkt. In Duitsland zijn de geschatte kosten voor het bouwen van drijvende LNG-terminals voor import ter vervanging van Russisch gas verdubbeld, deels als gevolg van hogere exploitatie- en infrastructuurkosten.
Ook de koel-, vloeibaarmakings- en transportprocessen, evenals de hervergassingsprocedures na het transport, vergen veel energie.
“Tussen 10-25% van de energie van het gas gaat verloren tijdens het vloeibaar maken”, aldus Andy Gheorghiu, een in Duitsland gevestigde campagnevoerder en adviseur op het gebied van klimaat- en energiebeleid.
Wat is de klimaatimpact van LNG?
Er is veel energie nodig om aardgas uit een reservoir te halen, van het gasveld naar de LNG-installatie te transporteren voor verwerking, om gas af te koelen tot zulke lage temperaturen en om het op die temperatuur te houden voordat het wordt opgewarmd en hervergast na een lange zee- of treinreis.
Methaanverlies in de hele toeleveringsketen draagt ook bij aan de hoge emissies van LNG.
“Vanwege het veel complexere productie- en transportproces van LNG zijn de risico’s van methaanlekkage langs de productie-, transport- en hervergassingsketen gewoon veel hoger en daarom veel emissie-intensiever”, aldus Gheorghiu.
Uiteindelijk stoot LNG “ongeveer twee keer zoveel broeikasgas uit als gewoon aardgas”, merkt de in de VS gevestigde non-profit Natural Resources Defence Council (NDRC) op.
Ondertussen vertelden de in Noorwegen gevestigde energieanalisten Rystad Energy aan DW dat de verwerking van LNG zo energie- en koolstofintensief is dat het bijna 10 keer meer koolstofemissies kan veroorzaken dan gas via leidingen.
Volgens Kaushal Ramesh, een LNG-energie-expert bij Rystad.
De emissie-intensiteit van vooral uit Noorwegen afkomstig gas via leidingen is bijna 10 keer lager dan de gemiddelde LNG-emissies, legde hij uit.
Ondertussen stoot LNG 14 keer zoveel koolstof uit als zonne-energie bij het produceren van dezelfde hoeveelheid energie, en 50 keer zoveel koolstof als windenergie.
Kunnen nieuwe LNG-terminals worden gebruikt voor groene waterstof in de toekomst?
De drijvende LNG-terminals die nu online gaan in Duitsland en al gevestigd zijn in Nederland, Frankrijk en België, kunnen niet worden aangepast tot infrastructuur voor groene waterstof, zeggen campagnevoerders.
“In tegenstelling tot wat vaak wordt beweerd, zijn drijvende LNG-terminals niet converteerbaar naar waterstof”, zegt Olaf Bandt, voorzitter van Friends of the Earth Germany (BUND). “Het verhaal van H2 (waterstof) gereedheid is gewoon onjuist. Het zijn klassieke fossiele brandstofcentrales die niet goed zijn voor klimaatbescherming.”
Alle LNG-terminals die worden gebouwd, moeten gemakkelijk achteraf kunnen worden aangepast voor groene waterstof om de transitie naar schone energie te versnellen, zegt Bandt.
De eerste Duitse LNG-terminal, die eind 2022 in Wilhelmshaven bij Bremen werd geopend, zal onder de LNG Acceleration Act tot eind 2043 kunnen draaien – zo’n acht jaar nadat alle Duitse energie duurzaam moet zijn.
Zal LNG de gasprijzen laag houden en de bevoorrading verzekeren?
Volgens een studie zouden tegen het einde van het decennium de extra kosten voor de Duitse gasimport kunnen oplopen tot € 200 miljard ($ 212 miljard), een verdubbeling van de gasrekening voor de consument door Duitse onderzoekers, waaronder de in Berlijn gevestigde klimaatdenktank E3G.
Goedkopere duurzame energiebronnen zouden in plaats daarvan het huidige gastekort kunnen opvangen. Uitgebreide energie-efficiëntie-upgrades in gebouwen en installatie van elektrische warmtepompen zullen ook de energietransitie “turbochargen”, zei Maria Pastukhova, senior beleidsadviseur bij E3G.
Er bestaat een overeenkomstige angst dat de overcapaciteit van de LNG-infrastructuur en langlopende hervergassingscontracten in Duitse LNG-havens zullen leiden tot gestrande activa – terwijl tegelijkertijd de uitfasering van fossiele brandstoffen wordt vertraagd.
Een verslag van de Duitse denktank New Climate Institute zegt dat de nieuwe geplande terminals de capaciteit kunnen uitbreiden met tweederde boven wat de natie verbruikt. Dit zou niet alleen in strijd zijn met de nationale klimaatdoelstellingen van Duitsland, maar zou “een schending vormen van de nationale wetgeving en internationale verplichtingen onder de Overeenkomst van Parijs”, aldus de studie.
Het bevorderen van energie-efficiëntie en hernieuwbare energie is de duurzame oplossing voor het tekort aan Russisch gas, benadrukken experts.
“Alleen al door te investeren in gebouwefficiëntie kan Duitsland meer gas besparen dan nieuwe LNG-terminals bieden”, aldus Andy Gheorghiu.
Dit is een bijgewerkte versie van een artikel dat voor het eerst werd gepubliceerd op 05.01.2023.
Bewerkt door: Tamsin Walker
dw En