Oost-Oekraïne
CNN
—
Simon Johnsen kwam weer bij bewustzijn in een rookwolk en hoorde een luid gefluit in zijn oren. Hij controleerde of hij al zijn lichaamsdelen nog had.
Naast hem lag collega-dokter Pete Reed dood. Dat gold ook voor de Oekraïense burgervrouw wiens verwondingen ze waren komen behandelen.
Het was donderdag 2 februari lunchtijd in Bakhmut, in de oostelijke Donetsk-regio van Oekraïne, en een Russische raket was ingeslagen op slechts enkele meters van de plek waar de twee op het punt stonden hulp te verlenen.
Johnsen, een hospik uit Noorwegen, en een groep andere vrijwilligers waren enkele ogenblikken eerder ter plaatse gekomen.
In een gesprek met CNN beschrijven ze de aanval als een goed voorbeeld van Rusland dat zich richt op medici en eerstelijnshelpers in zogenaamde “dubbele tikken”: een doelwit raken, een paar minuten wachten tot de eerste hulpverleners arriveren en dan opnieuw dezelfde plek raken. .
Videobeelden van de scène, getoond aan CNN, laten zien dat de inkomende raket de geïmproviseerde ambulance van Reed’s team raakt.
Munitie-experts hebben de video onderzocht en het wapen geïdentificeerd als een geleide antitankraket, vertelde de vrouw van Reed, Alex Kay Potter, aan CNN na terugkomst uit Oekraïne.
Potter gelooft dat de aanval op de hulpverleners de bedoeling was van het Russische leger en zegt dat hun ambulance duidelijk gemarkeerd was.
“Het was niet zomaar een willekeurige dubbeltap van artillerie – ze werden gevolgd”, zegt ze. “Ze waren erg gericht.”
Ondanks talloze aanvallen op medisch personeel en faciliteiten in de loop van deze oorlog, heeft Rusland ontkend dat het opzettelijk burgers heeft aangevallen. Het ministerie van Defensie reageerde niet direct op het verzoek om commentaar van CNN.
Reed, een voormalige Amerikaanse marinier, was ter plaatse gekomen via de medische hulpgroep Global Outreach Doctors.
Johnsen en een andere collega uit Noorwegen, Sander Sørsveen Trelvik, waren naar Oekraïne gekomen als vrijwilligers bij een andere humanitaire organisatie, Frontline Medics. Beiden raakten gewond bij de ontploffing, maar overleefden.
“Het was een normale dag in Bakhmut”, zegt Johnsen nadat hij naar Noorwegen was geëvacueerd. Zijn team arriveerde vroeg in de ochtend en had een mobiele kliniek geleid, waarbij ze gratis onderzoeken uitvoerden en medicijnen uitdeelden.
Hij zegt dat er inkomend en uitgaand vuur was, maar dat het niet “veel heter” was dan normaal.
Enkele van de hevigste gevechten sinds het begin van de grootschalige Russische invasie van Oekraïne vinden plaats in de straten van Bakhmut, met soldaten aan beide kanten die het de “vleesmolen” noemen vanwege de honderden levens die dagelijks verloren gaan in de strijd.
Het team zat koffie te drinken met medevrijwilligers toen ze een dringende oproep voor hulp kregen. “Wij gingen daarheen met ons voertuig en Pete’s team ging met zijn voertuigen”, zegt Johnsen.
Het was erg stil toen ze de straat opreden, maar ze merkten meteen twee uitgebrande voertuigen op. De auto van de gewonde vrouw was volledig vernield en haar man hield haar hoofd vast.
Johnsen zegt dat ze niet weten wat er met haar is gebeurd omdat ze geen tijd hadden om informatie te verzamelen. “Ik was net bij de patiënt gaan zitten… Ik stond op het punt haar te gaan controleren en toen werden we geraakt.”
Reed en zijn team, plus Johnsen en Trelvik stonden naast de gewonde vrouw toen de aanval plaatsvond.
In de onmiddellijke nasleep van de ontploffing zochten Johnsen en Trelvik dekking te midden van inkomende mortieren. Ze werden gevolgd door een fotograaf in opdracht van de Wall Street Journal, Emanuele Satolli, en zijn team.
De groep probeerde dekking te zoeken in een huis, maar de deur zat op slot.
Hoewel geschokt, herinnerde Johnsen zich dat hij besefte dat zijn eigen verwondingen niet al te ernstig konden zijn, “omdat ik aan het lopen was, ademde en bij bewustzijn was”.
Satolli herinnert zich dat hij de Noren vroeg of ze hulp wilden om eruit te komen. “We bleven binnen op de binnenplaats en onze beveiligingsman zei ‘we moeten’ gaan’. Dus vroegen we de twee paramedici of ze met ons mee wilden gaan en ze zeiden ja”, herinnert Satolli zich.
De groep begon in de richting van Satolli’s auto te lopen. Maar in de verwarring ging Trelvik de verkeerde kant op en keerde terug naar de plaats van de ontploffing.
Een foto gemaakt door Satolli zou later laten zien dat Trelvik naar zijn auto kwam – bebloed en met grote ogen, zijn broek aan flarden gescheurd.
“We wachtten in de auto op hem en Simon (Johnsen) begon ‘kom hier, kom hier’ te roepen en toen nam ik die foto”, zegt Satolli.
Hij zegt dat als hij nu naar de foto kijkt, hij “erg medelijden” heeft met Trelvik.
‘Hij is een jonge kerel en deed vrijwilligerswerk. Ik denk dat het een zeer traumatische ervaring voor hem was… Ik hoop dat hij niet alleen fysiek maar ook mentaal zal herstellen’, zegt Satolli in een gesprek met CNN vanuit Turkije.
Een andere vrijwilliger van Frontline Medics, Erko Laidinen uit Estland, legde de raketontploffing vast met zijn telefoon.
Hij vertelde CNN dat hij in het Frontline Medics-voertuig zat toen de raket insloeg en het team filmde op zijn telefoon door het autoraam.
Bij de aanval werd zijn telefoon uit de auto gegooid, maar hij bleef de volgende 20 minuten het geluid van inkomende beschietingen opnemen. Hij sprong ongedeerd uit het voertuig en ging achter een boom zitten, in de veronderstelling dat zijn voertuig de volgende zou zijn, terwijl hij wachtte tot de rook was opgetrokken.
Laidinen werd gescheiden van de anderen en belandde uiteindelijk in een appartement van vijf verdiepingen op zoek naar onderdak. Toen er een pauze van twee minuten was, rende hij erheen, dieper in Bakhmut – gastheer van straat-tot-straatgevechten – en weg van de plaats van de explosie.
Hij zag een huis met een rokende schoorsteen en rende ernaartoe. De deur stond open en hij dook ongeveer een halfuur de kelder in om op adem te komen.
Laidinen wist dat hij naar de hub van zijn team moest om toegang te krijgen tot internet, om mensen te laten weten dat hij leefde. Hij vroeg een local om hem naar het Oekraïense leger te brengen. Er volgde een ondervraging van een half uur terwijl het leger zijn identiteit onderzocht. Gelukkig, zegt Erko, sprak de commandant Engels.
Het leger reed hem naar de hub, zei hij. Toen hoorde hij dat zijn mede-collega’s van Frontline Medics waren geëvacueerd door Satolli’s team.
Tegen die tijd was het rond 16.00 uur lokaal in Bakhmut en begon het donker te worden. ‘S Nachts rijden in Bakhmut betekent rijden met je lichten uit, anders riskeer je een Russische aanval.
In een meevaller voor Laidinen kwam een groep uit Kiev naar de hub om iets op te halen dat ze waren vergeten, en boden hem een lift aan uit de belegerde stad.
Zowel Johnsen als Trelvik zijn terug in Noorwegen en krijgen verdere medische behandeling.
Trelvik had brandwonden en granaatscherven aan zijn lichaam en beide benen en armen opgelopen.
Johnsen liep een hoofdtrauma op. Hij heeft het gehoor in zijn rechteroor verloren en zijn linkeroor was ook beschadigd.
Toch zegt Johnsen dat hij er zeker van is dat hij terug zal gaan naar Oekraïne zodra hij fit is.
‘Ik ben niet dom, ik ken het risico. En ja, het was een close call, en ik had mijn leven en alles kunnen verliezen. Maar er is nog zoveel werk en hulp nodig in Oekraïne”, zegt hij.
Correctie: een eerdere versie van dit artikel identificeerde ten onrechte de datum van de Bakhmut-raketaanval. Het was 2 februari.
